جزئیات قانون جدید چک در سال ۱۴۰۰| آنچه باید بدانید

مهم‌ترین ویژگی‌های این قانون و تفاوت‌های آن با قانون قبلی چیست؟

ثبت نقل و انتقال چک‌های جدید در سامانه صیاد از (پنجشنبه ۵ فروردین‌۱۴۰۰) اجباری است. این چک‌ها، بدون ثبت در سامانه صیاد، قابلیت پردازش در شبکه بانکی را ندارند و بانک‌ها از پرداخت وجه چک جدید ثبت نشده در سامانه یاد شده، امتناع خواهند کرد.

بر این اساس مندرجات چک شامل تاریخ سررسید، مبلغ و اطلاعات هویتی ذینفع باید علاوه بر اینکه در برگ چک درج می‌شود در سامانه صیاد نیز ثبت شود.

همچنین ذینفع چک نیز هنگام دریافت برگ چک باید مندرجات آن را در سامانه صیاد، استعلام و با مندرجات برگ چک تطبیق دهد و با تایید این اطلاعات در واقع کار صدور قانونی چک تکمیل می‌شود، اگر گیرنده چک اطلاعات مندرج در سامانه را منطبق با واقعیت ندید می‌تواند با ذکر دلایل خود «عدم تایید» را اعلام کند که به اطلاع صادرکننده چک هم می‌رسد و در این صورت برگه چک باید به صادرکننده بازگردانده شود.

دیگر ویژگی قانون جدید چک الزام احراز هویت هر دو سوی فرآیند صدور یک چک است به این معنی که مبدا و مقصد نهایی چک مشخص است و هویت صادرکننده و گیرنده نهایی مشخص است.

همچنین برای هر مشتری بانکی یعنی دارندگان دسته‌چک بانکی سقف اعتباری در نظر گرفته شده تا دارندگان دسته چک بی‌حساب و کتاب چک صادر نکنند.

نحوه ثبت و تأیید چک در سامانه صیاد را در ویدئوی زیر ببینید:

مشخصات امنیتی چک صیاد

طراحی کلیه نقوش چک های صیاد به صورت خطی و با استفاده از نرم افزار های امنیتی به صورتی که هر خط حامل اطلاعات مربوط به رنگ خود است

در نمونه های جعلی خطوط از ترکیب نقاط رنگی تشکیل شده اند و به راحتی به وسیله ذره بین قابل تشخیص اند

استفاده از تصویر سه بعدی نشان و عبارت چاپخانه دولتی ایران در مقابل نور قابل رویت است

چاپ شماره سریال ها با استفاده از مرکب مشکی فلور سنت که تحت تابش نور ماوراء بنفش به رنگ سبز تیره دیده می شود

استفاده از مواد حساس نسبت به مواد شیمیایی در فرایند ساخت کاغذ این چک ها به طوری که در صورت تماس با مواد شیمیایی از خود واکنش نشان داده و تغییر رنگ می دهد

استفاده از الیاف فلورسنتی که در سطح کاغذ پراکنده شده اند، این الیاف زیر نور ماوراء بنفش در چهار رنگ سبز، زرد، قرمز و آبی قابل مشاهده اند.

ساد ۲۴، سامانه اعلام سرقت و استعلام چک‌های بانکی

شماره چک یکتا

یکی دیگر از نکات قابل تامل چک‌های صیاد داشتن شماره یکتا است. شماره یکتا یک شماره منحصر به فرد برای هر برگ چک است. این شماره به گیرنده چک امکان می‌دهد تا تنها با یک پیامک از میزان اعتبار فرد صادر‌کننده چک مطلع شود. با پیامک شماره یکتا به شماره‌ای که اعلام می‌شود، اطلاعات پایه فرد صادر‌کننده چک برای گیرنده چک ارسال می‌شود. هدف از این کار کاهش تنش‌های ناشی از صدور چک‌های بالامحل توسط افراد کم‌اعتبار است. همچنین با این سامانه ابعاد چک‌های مختلف دولت خصوصی در یک استاندارد مناسب قرار می‌گیرد و در نتیجه امکان جعل این چک که کمتر خواهد شد. در این خصوص وجه تمایز، هریک از چک‌ها تنها درج نام و آرم بانک صادر‌کننده است. با صدور این نوع چک‌ها به محض آنکه اولین چک شخص برگشت بخورد، به‌دلیل وجود امکان استعلام و مطلع شدن افراد مبنی بر فاقد بودن اعتبار، بنابراین از اخذ چک‌های کسانی که بدحساب هستند اجتناب می‌شود و این می‌تواند بسیاری از پرونده‌های قضایی مرتبط را کاهش دهد.

چک برگشتی پنجمین مانع جدی فضای کسب‌وکار ازنظر بنگاه‌های اقتصادی:

در شرایط رکود و تنگنای مالی در سال‌های اخیر، بنگاههای اقتصادی به سمت معاملات مدت‌دار از طریق چک حرکت کرده‌اند. متأسفانه عدم ساماندهی و تقویت اعتبار و اطمینان به چک به‌عنوان مهم‌ترین ابزار خرید مدت‌دار منجر به ایجاد مشکلات روزافزون برای فعالین اقتصادی و وخیم‌تر شدن اوضاع کسب‌وکار شده است. این امر با افزایش ریسک معاملات و ناامنی در فضای کسب‌وکار، مانع رونق تولید و اشتغال‌زایی شده است.
بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شاخص چک‌های برگشتی در تابستان ۹۳ و ۹۴ ازنظر بنگاه‌های اقتصادی ۱۴ امین مانع و دغدغه تأثیرگذار بر محیط کسب‌وکار بوده است؛ اما در بهار سال ۹۵، این شاخصه با ۹ پله صعود به پنجمین مانع جدی کسب‌وکار  تبدیل‌شده است که نشان از وخامت اوضاع چک برگشتی در آن سال‌ها بوده است.

 براساس ماده ۲۱ مکرر قانون «اصلاح قانون صدور چک»، چک‌های جدید از طریق ثبت در سامانه صیاد اعتبار خواهند داشت و صادرکننده چک مکلف است اطلاعات تاریخ، مبلغ و هویت ذی‌نفع را علاوه بر درج در برگه چک، در سامانه صیاد نیز وارد کند. ذی‌نفع چک نیز در زمان تحویل چک جدید، موظف است به سامانه صیاد مراجعه کرده، با کنترل اطلاعات ثبت شده در سامانه با متن برگه چک در اختیار، مراتب تائید دریافت چک را اعلام کند.

همچنین صدور چک‌های جدید در وجه حامل ممنوع بوده و درسامانه صیاد نیز امکان صدور چک در وجه حامل به صورت سیستمی وجود ندارد. در زمان انتقال چک، ظهرنویسی (پشت نویسی) چک در سامانه صیاد انجام می‌پذیرد و دارنده چک نیز چنانچه متمایل به انتقال چک به شخص ثالث باشد، لازم است هویت گیرنده جدید را در سامانه صیاد درج کند.

نکاتی مهم قانون جدید که باید از آن مطلع باشید:

۱- دسترسی به سامانه صیاد از طریق درگاه‌های بانکی (شامل اینترنت بانک و همراه بانک) و نیز برنامک‌های موبایلی پرداخت فراهم است و هموطنان می‌توانند با مراجعه به تارنمای شرکت شاپرک در بخش برنامک‌های موبایلی برنامک مورد تائید را دانلود کنند.

اینترنت ندارید؟ مشکلی نیست

• تلفن بانک، ارسال پیامک و کد های ussd به زودی در دسترس هستند.

۲- برای تخصیص دسته چک‌های جدید به متقاضی آنها، فرد نباید چک برگشتی، احکام قضایی مانند ورشکستگی و بدهی و … داشته باشد.

۳- چک های جدید در وجه حامل کاغذ باطله هستند!

– چک های جدید نباید در وجه حامل صادر شوند، و نام گیرنده باید در متن چک درج و کدملی گیرنده در سامانه صیاد ثبت شود.  زمانی که صادرکننده چک های جدید، ثبت چک را در سامانه صیاد انجام می‌دهد و بر روی برگه چک نیز مشخص می‌کند که چک برای «چه کسی» با «چه تاریخ» و «مبغلی» صادر شده و چک را به ذی‌نفع آن تحویل می‌دهد؛ ذی‌نفع چک نیز با مراجعه به سامانه صیاد، باید اطلاعات مندرج ثبت شده مرتبط با خود را در سامانه صیاد کنترل و در صورت اطمینان و تطابق اطلاعات چک را تأیید و دریافت کند و در غیر این صورت چک را نپذیرد. در صورتی که ثبت الکترونیکی چک‌های جدید در سامانه صیاد انجام نشود، بانک نمی‌تواند وجه چک را پرداخت کند. در حقیقت چک های جدید در صورت عدم ثبت و تایید در سامانه صیاد، کارسازی نخواهند شد.

۴- از طرفی گیرنده چک نیز باید به سامانه صیاد مراجعه کرده و ضمن استعلام موارد، اطلاعاتی را که در سامانه صیاد ثبت شده را با اطلاعات مندرج در برگه چک مقایسه کند و در صورتی که مشکلی نداشت، مراتب تأیید خود را اعلام کند.

▪ روش دیگر استعلام چک صیادی:
امکان استعلام چک‌های صیادی از طریق تارنمای بانک مرکزی به نشانی www.cbi.ir فراهم شده است. بر این اساس مشتریان می‌توانند شناسه استعلام ۱۶ رقمی مندرج در چک‌های صیادی را در بخش استعلام چک صیادی سایت بانک مرکزی وارد کرده و نسبت به اعتبارسنجی چک به صورت رایگان و نامحدود اقدام کنند.

۵- در انتقال چک نیز، گیرنده چک برای انتقال چک به نفر دیگر باید به سامانه صیاد مراجعه کند، کدملی گیرنده جدید را در سامانه صیاد ثبت کند. گیرنده جدید نیز باید به سامانه صیاد مراجعه کند و از صحت کدملی خود که در سامانه صیاد درج شده، اطمینان حاصل کند و آنگاه چک را تأیید و دریافت کند.

• اگر چک داخل سامانه ثبت نشده بود و یا مشخصات آن با مشخصات موجود داخل سامانه مشابه نبود چک را قبول نکنید!

۶- اتباع بیگانه نیز میتوانند به ثبت، تایید و انتقال چک های جدید در سامانه صیاد اقدام کنند.

با توجه به صراحت قانون مبنی بر اینکه مندرجات چک های جدید شامل مبلغ، اطلاعات هویتی گیرنده و تاریخ سررسید علاوه بر درج بر روی برگه چک باید در سامانه صیاد نیز ثبت شود بنابراین صدور چک برای ضمانت، بدون درج تاریخ، مبلغ و اطلاعات هویتی گیرنده امکان پذیر نیست. انتقال چک های جدید صرفا از طریق ثبت مشخصات گیرنده جدید در سامانه صیاد امکان پذیر است و محدودیتی برای تعداد انتقال  چک وجود ندارد. اشخاص حقوقی و اتباع بیگانه می توانند با استفاده از شناسه ملی شرکت و کد شناسایی اتباع بیگانه نسبت به ثبت و تایید و انتقال چک های جدید در سامانه صیاد اقدام کنند. در زمان صدور چک های گروهی، امضاداران آن چک نباید چک برگشتی داشته باشند.

۷- در قانون جدید چک، مالک نهایی چک در صورت کسری حساب صادرکننده می‌تواند مبلغ موجود در آن حساب را طلب کند و همچنین خواهان پرداخت مبلغ کسری چک از محل مبالغ موجود در سایر حساب‌های انفرادی ریالی صاحب حساب در همان بانک شود. همچنین در صورت کافی نبودن موجودی حساب‌جاری و عدم امکان تامین وجه چک از محل سایر حساب‌های صادرکننده آن در همان بانک و سایر دلایل که منجر به ثبت برگشت چک شود، تمام حساب‌های صادرکننده چک در تمام بانک‌ها و موسسات اعتباری به میزان مبلغ کسری چک پس از گذشت ۲۴ ساعت از ثبت غیرقابل پرداخت بودن (ثبت برگشت چک) به ترتیب اعلامی از سوی بانک مرکزی مسدود خواهد شد.

۸- دارنده چک برگشتی می‌تواند با در دست داشتن گواهی عدم پرداخت به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی قوه قضاییه مراجعه و صدور اجراییه از دادگاه صالح را درخواست کند.