جعل چک و ادعای جعلی بودن امضای چک – مجازات جعل چک

روزانه افراد زیادی هستند که قربانی چک جعلی یا اسناد جعلی می شوند. در این مطلب می خواهیم به شما اطلاعاتی راجع به جعل چک، چک های جعلی و مجازات آن ها بدهیم. برای یافتن پاسخ مورد نظر و رفتن به بخش مورد نظر، کلیک کنید:

جعل چک به چه معناست؟

جعل در لغت به معنای «برگردانیدن، تقلب، دروغ، درآوردن، ساختگی، ازخوددرآوردن و ساختن» است. جعل کردن در عمل به معناست که نوشته، مهر یا سند را بسازید یا تغییر دهید که این تغییر یا ساختن به ضرر دیگران باشد و جای نمونه اصلی ان جلوه داده شود.

امضا کردن چک به جای صاحب دسته چک و بردا آن به بانک یا دستکاری شناسنامه و گذر نامه و …، ساخت اسکناس و ارز های تقلبی نمونه هایی از جعل است. جعل کردن از نظر حقوقی به عنوان جرایم علیه اسایش عمومی شناخته می شود چون جعل یک کار غیر واقعی را طوری نشان می دهد که واقعی به نظر برسد و به همین دلیل باعث از بین رفتن اعتماد مردم به یک دیگر و خدشه در اسایش عمومی محسوب می شود.

نمونه هایی از جعل که در قانون ذکر شده اند عبارت است از:

• ساخت سند یا نوشته یا تغییر آن ها
• ساختن مهر و تمبر و تغییر آن
• امضا به جای شخص دیگر روی یک نوشته یا سندی مثل چک
• تغییر سند و نوشته مثلا عوض کردن تاریخ نوشته شده روی چک

توضیحاتی راجع به جعل چک، سند یا نوشته

نوشته ها و اسناد نقش پررنگی در زندگی اجتماعی و اقتصادی انسان ها دارند. قولنامه ای که برای اثبات مالکیت اموال می نویسید، شناسنامه، کارت ملی و چک هایی که مبادله می کنید همه جز اسناد و نوشته ها محسوب می شوند که هر روز با آن سر و کار داریم و بسیار مهم و با ارزش هستند.

چه زمانی میتوانیم ادعا کنیم یک سند جعل شده است؟

 اگر کسی ادعا کند که یک چک یا یک سند جعل شده باشد باید بداند که اگر میخواهد سندی مجعول یا جعل شده محسوب شود، لازم است شرایط خاصی داشته باشد این شرایط عبارت اند از:

سند جعلی از نظر شکل و ظاهر باید شبیه سند اصلی باشد، مثلا اگر میخواد یک گواهینامه جعل بشود در همان قال گواهینامه جع شود نه گواهینامه را به جای شناسنامه. مثلا یک برگه سفید  به عنوان چک دریافت کند و بعد عنوان کند که چک جعلی است. در این صورت جعل شناخته نمی شود چون بر همه واضح و مبرهن است که این سند و نوشته یک دروغ است و یک چک واقعی نیست .

شباهت و همانندی چک جعلی (سند یا نوشته جعلی) با چک اصلی به قدری باشد که افراد در نگاه اول بتوانند تشخیص دهند که با سند اصلی متفاوت است. مثلا در بانک زمانی یک امضا روی چک جعلی به حساب می آید که کارمند بانک در یک نگاه بتواند جعلی بودن امضا را تشخیص دهد. اگر خود چک هم جعلی باشد باید طوری باشد که در نگاه اول و با دقت کافی نتوان چک اصلی را از چک جعلی تشخیص داد و فقط با دقت فراوان بتوان به این موضوع پی برد.

در صورتی هم که سند و نوشته شکل خاصی ندارد (مثل قول‌نامه دست‌نویس)، همانندی و تشابه عرفی کافی است، یعنی افراد جامعه قول‌نامه جعلی و اصلی را شبیه هم بدانند و از ظاهر آن نتوانند این دو را از هم تشخیص دهند. از لحاظ محتوایی لازم است که نوشته و سند اصلی و جعلی، هر دو دارای ارزش مفهومی و حقوقی باشند. یعنی هم دارای معنا و مفهوم بوده و هم‌ دارای اعتبار باشد. مثلاً اگر فردی یک چک غیرواقعی درست کند و نام بانک صادرکننده آن را «بانک احسان» بگذارد، عمل او جعل نیست زیرا چنین چکی اصلاً اعتبار ندارد که بخواهد جعلی یا غیرجعلی باشد.

منظور از اعتبار، صرفاً اعتبار زمانی نیست بلکه منظور از اعتبار، قابلیت استناد به سند در مراجع رسمی و امکان انتساب آن به شخص معین است، بدین معنا که اگر مثلاً آن نوشته به دادگاه ارائه شود، امکان نسبت دادن آن به فرد معین و گرفتن حکم از دادگاه بر اساس این سند وجود داشته باشد. مثلاً یک سند اجاره‌نامه که مهلت اجاره آن تمام شده، سندی معتبر است، چون می‌توان با آن در دادگاه علیه مستأجر شکایت کرد.

مجازات جعل در اسناد و نوشته‌ها

مجازات جعل در اسناد و نوشته‌ها در مواد ۵۳۲ تا ۵۳۶ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵ بیان شده است. با توجه به اینکه جعل در اسناد رسمی اهمیت بیشتری دارد، مجازات آن نیز از مجازات جعل در نوشته و سند غیررسمی بیشتر است.
مطابق ماده ۵۳۶ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۵، هر کس در اسناد و نوشته‌های غیررسمی جعل کند یا از سند مجعول استفاده کند؛ علاوه بر جبران خسارت به حبس از شش ماه تا دو سال یا پرداخت سه تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.

اگر کارمند دولت در اجرای وظیفه و امور مربوط به کار خود مرتکب جعل در سند رسمی شود، به یک تا پنج سال حبس یا به پرداخت ۶ تا ۳۰ میلیون ریال جزای نقدی محکوم می‌شود و اگر کسی که در سند و نوشته رسمی جعل می‌کند، کارمند دولت نباشد، مجازات وی ۶ ماه تا سه سال حبس یا جزای نقدی از سه تا هجده میلیون ریال است. (مواد ۵۳۲-۵۳۴ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی)

انکار امضای روی چک

گاهی اوقات پیش می آید که امضای روی چک توسط صادر کننده چک انکار می شود و می گوید بنده این چک را امضا نکرده ام. با توجه به این که چک یک سند رسمی است، این موضوع امکان پذیر نیست. برای اطلاعات بیشتر مطلب «همه چیز راجع به انکار امضای چک و سفته را در اینجا بخوانید! توضیحات به زبان ساده» را بخوانید.

جعل چک سرقتی، فرصت طلایی برای کلاه برداران

یکی از مهمترین معضلات ما در کشور جعل چک های سرقتی و کلاه برداری های متعدد با ان ها بود. طوری که مشاهده می شد گاهی کسی که چکی را گم کرده یا از او دزده اند، درگیر یک پروند شکایت زنجیره ای با چندین شاکی می شد.

بیشتر بخوانید: مجازات جعل چک سفید امضا

با راه اندازی سامانه ساد۲۴ این مشکلات دیگر برای افراد بوجود نمی آید و افرادی که در معرض سرقت یا مفقودی چک قرار گرفته اند می توانند با ثبت چک سرقتی یا مفقودی خود در این سامانه از نقل و انتقال آن در بازار جلو گیری کنند و دیگر نگران جعل آن نباشند.

اپلیکیشن ثبت و استعلام چک سرقتی/ مفقودی ساد۲۴ را همین الان از کافه بازار دانلود کنید.