قوانین جدید برای چک برگشتی‌ها + توضیحات کامل

چک یک سند مالی معتبر است و برای برخی معاملات که خریدار توان پرداخت هزینه را به صورت نقدی ندارد از آن کمک می گیرد و آن را به عنوان پول در اختیار فروشنده قرار می دهد. با توجه به فراز و نشیب های دنیای اقتصاد گاهی ممکن است که چک برگشت بخورد.اخیرا قانون چک برگشتی، مجازات چک برگشتی و نحوه پیگیری چک برگشتی تفاوت هایی داشته است در این مطلب به قوانین جدید چک های برگشتی می پردازیم.

مجازات چک برگشتی‌ ها

قانون جدید صدور چک نگاهی کاملا متفاوت، در مقایسه با قانون‌های قبلی به موضوع صدور چک دارد. از مهم‌ترین اهداف این قانون، تغییر شیوه دادرسی چک برگشتی بلامحل یا پرداخت‌نشدنی است که دقت صادر‌کننده را در صدور چک بالا خواهد برد و به‌صورت غیرمستقیم موجب پیشگیری از صدور چک‌های برگشتی و کاهش آمار آن و با اعتبار شدن آن نزد مردم خواهد شد.

حتما بخوانید: پیگیری قضایی چک های برگشتی

چک یکی از اسناد مالی است که هر فردی در مراودات تجاری خود به جای پرداخت وجه نقد، آن را ملاک عمل قرار می­دهد، اما تأخیر در دریافت و پرداخت وجه چک در ازای کالای فروخته شده، منجر به کاهش شدید اعتبار چک در بازار و ایجاد معضل بزرگی با نام چک برگشتی یا چک بلامحل در اقتصاد کشور شده است.

ساد ۲۴، سامانه اعلام سرقت و استعلام چک برگشتی و مفقودی

اطلاع از چک های برگشتی صادر کننده چک یکی از روش هایی است که می تواند به شما کمک کند تا معاملات امنی داشته باشید. ساد۲۴ این بستر را برای شما فراهم کرده تا بتوانید با استعلام چک قبل از دریافت آن از خوش حسابی صادر کننده چک و سرقتی/مفقودی نبودن آن مطمئن شوید.

ساد ۲۴ به شما کمک می کنند تا هر زمانی که بابت فروش کالا چکی دریافت کردید، از اعتبار چک در همان لحظه مطلع شوید.
برای دانلود اپلیکیشن استعلام چک ساد۲۴ از کافه بازار اینجا کلیک کنید.

سامانه اعلام سرقت و استعلام چک های برگشتی

قوانین جدید چک برگشتی

متن قانون جدید صدور چک به شرح زیر است که چند تغییر مهم نسبت به قانون قبلی داشته است.

• پرداخت مبلغ موجود در حساب به دارنده چک

بر اساس قوانین تصویب شده جدید چک، در صورتی که موجودی حساب صادرکننده چک نزد بانک کمتر از مبلغ چک باشد، به تقاضای دارنده چک بانک موظف است مبلغ موجودی در حساب را به دارنده چک بپردازد و دارنده باید مبلغ دریافت‌شده را پشت چک قید، و آن را به بانک تسلیم نماید.

همچنین بانک موظف است بنا به درخواست دارنده چک سریعا کسری مبلغ چک را در سامانه یکپارچه بانک مرکزی ثبت کند و با دریافت کد رهگیری و درج آن در گواهینامه‌ای با مشخصات چک و هویت و نشانی کامل صادرکننده، آن را به متقاضی تحویل دهد.(توجه داشته باشید که به گواهینامه فاقد کد رهگیری در مراجع قضائی و ثبتی ترتیب اثر داده نمی‌شود).

چک برگشتی از شکایت و پیگیری تا نقد کردن پول

• پرداخت وجه چک از سایر حساب‌های صاحب‌ حساب

به تازگی مدیرکل اعتبارات بانک مرکزی بخشنامه‌ای به نظام بانکی ابلاغ کرده که بر مبنای آن، پرداخت وجه چک از سایر حساب‌های دارای موجودی شخص صادرکننده چک امکان پذیر شده است که البته در این رابطه باید منتظر اظهار نظر رسمی بانک مرکزی بود؛ اما بر اساس این دستورالعمل در صورت کافی نبودن موجودی حساب صادرکننده چک، بانک‌ها موظف به پرداخت وجه چک از محل موجودی سایر حساب‌های صاحب‌حساب به ‌ترتیب اولویت از:

1. حساب جاری
2. حساب قرض‌الحسنه پس‌انداز
3. حساب سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت
4. حساب سرمایه‌گذاری بلندمدت
5. همچنین مسدود کردن کلیه حساب‌ها و کارت‌های بانکی و هر مبلغ متعلق به صادرکننده به‌ میزان مبلغ چک هستند.

• ثبت آنی گواهی عدم پرداخت در بانک مرکزی و ارسال گواهی به آدرس صادرکننده

در صورت برگشت چک، بانک موظف است بنا به درخواست دارنده چک سریعا غیر قابل پرداخت بودن آن را در سامانه یکپارچه بانک مرکزی ثبت کند و گواهی نامه آن را به دارنده چک تحویل نماید. در این گواهی‌نامه‌ می‌بایست علت عدم پرداخت ذکر شود و همراه با کد رهگیری، مهر و امضا بانک به شخص دارنده تحویل داده شود. به گواهینامه فاقد کد رهگیری و فاقد مهر شخص حقوقی در مراجع قضائی و ثبتی ترتیب اثر داده نمی شود.

در برگ مزبور باید مطابقت یا عدم مطابقت امضای صادرکننده با نمونه امضای موجود در بانک از طرف بانک گواهی شود و بانک باید به منظور اطلاع صادرکننده چک، نسخه دوم این برگ را به اخرین نشانی صاحب حساب که در بانک موجود است، ارسال دارد. در برگ مزبور باید نام و نام خانوادگی و نشانی کامل دارنده چک نیز قید گردد.

تبصره ۲- زمانی که که چک با وکالت یا نمایندگی از طرف صاحب حساب اعم از شخص حقیقی یا حقوقی صادر می­شود، این اقدامات علاوه بر صاحب حساب، در مورد وکیل یا نماینده نیز اعمال می‌گردد مگر اینکه در مرجع قضائی صالح اثبات نماید عدم پرداخت مستند به عمل صاحب حساب یا وکیل یا نماینده بعدی او است. بانک‌ها مکلفند به هنگام صدور گواهینامه عدم پرداخت، در صورتی که چک به نمایندگی صادر شده باشد، مشخصات نماینده را نیز در گواهینامه مذکور درج نمایند.

•  پیش بینی چک الکترونیکی

قوانین و مقررات مرتبط با چک، راجع به چک‌هایی که به شکل الکترونیکی (داده پیام) صادر می‌شوند نیز لازم‌الاجرا است. بانک مرکزی مکلف است ظرف مدت یک‌سال پس از لازم‌الاجراء شدن این قانون، اقدامات لازم در خصوص چک‌های الکترونیکی (داده پیام) را انجام داده و دستورالعمل‌های لازم را صادر نماید.

 مجازات‌های بانکی برای دارندگان چک برگشتی

بعد از ثبت غیرقابل پرداخت بودن یا کسری مبلغ چک در سامانه یکپارچه بانک مرکزی، این سامانه مراتب را به صورت آنلاین به تمام بانک‌ها و مؤسسات اعتباری اطلاع می‌دهد. پس از گذشت بیست و چهار ساعت کلیه بانک‌ها و مؤسسات اعتباری موظفند تا زمان رفع سوء اثر از چک، اقدامات زیر را نسبت به صاحب حساب اعمال نمایند:

قوانین و محدودیت های جدید برای چک برگشتی‌ها

1. جلوگیری از افتتاح هرگونه حساب و صدور کارت بانکی جدید
2. مسدود کردن وجوه کلیه حساب‌ها و کارت‌های بانکی و هر مبلغ متعلق به صادرکننده که تحت هر عنوان نزد بانک یا مؤسسه اعتباری دارد به میزان کسری مبلغ چک به ترتیب اعلامی از سوی بانک مرکزی
3. عدم پرداخت هرگونه تسهیلات بانکی یا صدور ضمانت نامه‌های ارزی یا ریالی
4. عدم گشایش اعتبار اسنادی ارزی یا ریالی
5. عدم صدور کارت هدیه

در فاز‌های بعدی، کار به نحوی طراحی شده تا هر چیزی که نیاز به ثبت دارد، در مورد فردی که چک برگشتی دارد، متوقف شود. برای نمونه شخصی که چک برگشتی یا بلامحل دارد، نتواند سند خودرو و ملک بگیرد، عضو هیأت مدیره شرکت نتواند بشود و  نیز ممنوع الخروج  شود و حتی ممکن است تحت شرایطی، واریز وجه به حساب دارنده چک برگشتی هم متوقف شود.

قانون چک برگشتی و حکم جلب

برای اینکه بتوانیم به خاطر چک برگشتی، حکم جلب شخصی را بگیریم باید بتوانیم چک را از طریق کیفری پیگیری کنیم.
حال این سوال پیش می آید که چه موقع می توان یک چک برگشتی را تحت پیگیری کیفری قرار داد؟

در حالت عادی چک ها به دو دسته تقسیم می شوند:

• چک روز
  چک روز به چکی گفته می شود که تاریخ نوشته شده در برگه چک به عنوان تاریخ سررسید چک، با تاریخ روز صدور چک برابر باشد. به عبارت دیگر چک در صورتی به روز تلقی می شود که در همان لحظه که چک را صادر می نمایید تاریخ همان روز را بر چک درج کنید. در این صورت اگر یک چک در روز تعطیل صادر شد باشد ولی تاریخ درج شده روی آن مال فردای آن روز باشد، چک قابل پیگیری کیفری نمی باشد.
• چک‌ وعده‌دار
  چک‌هایی هستند که تاریخ نوشته شده در برگه چک با تاریخ روز صدور چک برابر نباشد. در این صورت، طبق قانون، چک برگشتی جرم تلقی نمی‌شود و به ‌تبع آن امکان اقدام از طریق دادگاه‌های کیفری وجود ندارد و تنها راه پیگیری قضایی چک برگشتی، دادگاه‌های حقوقی است.

پس می توان نتیجه گرفت، تنها چک هایی که تاریخ صدور آنها با تاریخ روی چک برابر باشد یا به عبارتی چک روز باشند، قابل پیگیری کیفری هستند.

پیگیری حقوقی و کیفری چک برگشتی

اگر میخواهید برای پیگیری چک برگشتی اقدام کنید و اطلاعاتی برای پیگیری چک برگشتی ندارید باید بدانید که پیگیری چک های برگشتی از ۴ طریق قابل پیگیری هستند:
اطلاعات بیشتر و کامل تر درباره چک برگشتی را در این مطلب بخوانید.

مدت اعتبار چک برگشتی

یکی از مهم ترین نکاتی که در مواجهه با چک برگشتی باید در نظر داشته باشید این است که «اگر دارنده چک تا ۶ ماه پس تاریخ صدور چک (تاریخ سررسید نوشته شده روی چک) برای وصول چک مورد نظر به بانک مراجعه نکند، یا اگر تا شش ماه بعد ازتاریخ گواهی عدم پرداخت (یعنی از زمان برگشت زدن چک) از شخص مورد نظر شکایت نکند، از نظر قانونی کاری نمی تواند انجام دهد و اگر چک موجودی نداشته باشد، در وافع یک برگ کاغذ بی ارزش است و هیچ ارزش مالی ندارد.» پس اگر از تاریخ سر رسید چک یا تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت که در واققعا همان تاریخ برگشت زدن چک است، بیشتر از ۶ ماه گذشته باشد، دیگر کاری از دست شما بر نمی آید و شما یک مالباخته به حساب می آیید.

چک های برگشتی در دوره کرونا

رئیس کل بانک مرکزی با توجه به حساس بودن شرایط اقتصادی و کلیدی بودن نقش بانک ها در این شرایط اقدامات لازم در این زمینه را انجام داد.براساس قانون اگر کسی در پرونده مالی خود چک برگشتی داشته باشند از خدمات بانکی محروم خواهند شد. با توجه به شرایط به وجود آمده این قانون، به این شکل تغییر کرد:
کسانی که چک هایشان از اول اسفند ۹۸ تا اخر اردیبهشت ۹۹ برگشت می خورد، تا سه ماه از خدمات بانکی محروم نخواهند شد.
البته رابطه حقوقی که بین صادرکننده چک و ذی نفع وجود دارد، سر جای خود باقی خواهد ماند؛ اما شرط محرومیت از خدمات بانکی را حذف خواهیم کرد تا از زمانی که چک یک فرد برگشت بخورد، تا سه ماه می‌تواند از خدمات بانکی استفاده کند و سایر محرومیت‌های قانونی شامل حال وی نخواهد شد.

بیشتر بخوایند: لغو محرومیت بانکی از چک های برگشتی

سامانه اعلام سرقت و استعلام چک

ساد ۲۴ به شما کمک می کنند تا هر زمانی که بابت فروش کالا چکی دریافت کردید، از اعتبار چک در همان لحظه مطلع شوید.

این مطلب در تاریخ ۲ تیر ۹۹ به روز رسانی شده است.